Czy pada w Chorwacji ?

29 04 2022

Zachętą do napisania tego artykułu było pojawienie się w kwietniu 2022 r. pierwszego radaru meteorologicznego na wybrzeżu Dalmacji.

Czym są radary

Radary (skrót od Radio Detection and Ranging) zaczęły być używane na początku II wojny światowej do wykrywania celów wojskowych. Z czasem zaczęto wykorzystywać je w wielu innych dziedzinach życia.

Podstawowa zasada działania radaru polega na przesyłaniu w przestrzeń ukierunkowanych, krótkotrwałych impulsów promieniowania elektromagnetycznego, a następnie wykrywaniu odbitej energii od potencjalnych celów. W zależności od długości fali emitowanego promieniowania i właściwości celu, odbicie od celu może, ale nie musi wystąpić.

Dzisiejszą meteorologię trudno sobie wyobrazić bez urządzeń radarowych. Służą one do wykrywania i pomiaru natężenia różnych zjawisk meteorologicznych. Wystarczy powiedzieć, że na terenie Europy działa obecnie ponad 200 tego typu urządzeń.

Jak zbudowany jest radar

Radar meteorologiczny składa się z dwóch podstawowych części: części elektronicznej (nadajniki, odbiorniki) oraz anteny. Antena radaru meteorologicznego jest zamontowana na specjalnie zaprojektowanej wieży i chroniona kopułą. To dzięki niej antena jest zabezpieczona przed czynnikami zewnętrznymi takimi jak opady, wiatr, kurz, piasek…

Szukasz jachtu na wakacje? Najlepsze oferty, wysokie zniżki, sprawdzone jachty.

Zarezerwuj jacht on-line

Metodologia pomiarów radarowych

Radar meteorologiczny odbiera i zbiera informacje z emitowanej energii elektromagnetycznej o wysokiej częstotliwości (VF), którą przekazuje w kosmos w bardzo wąskiej i ukierunkowanej wiązce. Ponieważ emitowana energia elektromagnetyczna VF rozchodzi się w linii prostej, przy pomiarach zjawisk meteorologicznych (chmury) nie jest pożądane, aby energia ta napotykała inne przeszkody, takie jak wzgórza lub budynki, ponieważ radar nie może wykryć celu. Dlatego radary meteorologiczne umieszcza są w dominujących punktach otoczenia – na szczytach wzgórz, gór lub pagórków. Odległość, pora dnia czy warunki meteorologiczne nie stanowią przeszkody w pomiarach radarowych.

Podczas pomiaru antena radaru porusza się w taki sposób, że wiązka promieniowania tworzy rodzaj okrągłego stożka. Długość fali wiązki radarowej wynosi 5,3 cm, szerokość 0,95 °, a optymalny zasięg to 240 km. Pomiary są wykonywane co 5 minut. Początkowa elewacja anteny wynosi 0,5°, a końcowa 25°.

Zastosowanie radarów meteorologicznych

Nowoczesne radary meteorologiczne są nieodzownym narzędziem meteorologii. Uzyskane dzięki nim wyniki mają zastosowanie m.in. w rolnictwie, transporcie lotniczym, morskim i drogowym.

Ze względu coraz częstsze występowanie ekstremalnych zjawisk meteorologicznych, radary meteorologiczne mają ogromne znaczenie. Terminowe wykrywanie niebezpiecznych zjawisk meteorologicznych oraz przekazywanie ostrzeżeń właściwym służbom ochronnym i ratowniczym oraz społeczeństwu stwarza warunki do terminowego i właściwego działania w zakresie bezpieczeństwa.

Warto zaznaczyć, że radary meteorologiczne najnowszej generacji (podwójnie spolaryzowane radary dopplerowskie) dostarczają informacji o różnych zjawiskach meteorologicznych występujących na dużym obszarze. Zatem oprócz danych o rozkładzie chmur, z których spodziewane są opady, otrzymujemy również informacje o przewidywanej intensywności opadów na ziemi, prędkości i kierunku wiatru w atmosferze, skumulowanej ilości opadów na ziemi przez pewien okres, rodzaju opadów (śnieg, deszcz ze śniegiem, deszcz, grad) i wiele więcej.

Dotychczasowe radary w Chorwacji

W latach 80 ubiegłego wieku zainstalowano w Chorwacji 3 radary meteorologiczne. Stanęły one w kontynentalnej części Chorwacji, między rzekami Sawą i Drawą. Niestety z czasem uległy zużyciu, ich konserwacja okazała się zbyt kosztowna, przede wszystkim ze względu na brak możliwości zakupu części zamiennych.

Radary zainstalowane w kontynentalnej części Chorwacji nie mogły „pokryć” całego terytorium Chorwacji oraz większości chorwackiego wybrzeża. Optymalny zasięg radaru meteorologicznego wynosi około 120 km (max do 240 km).

Choć trudno sobie to wyobrazić, jeszcze na początku 2022 roku Dalmacja była jednym z nielicznych obszarów Unii Europejskiej nie objętych pomiarami radarów meteorologicznych.

Modernizacja w ramach systemu METMONIC

W październiku 2017 r. wystartował strategiczny projekt modernizacji sieci obserwacji meteorologicznych w Chorwacji (METMONIC). W ramach tego projektu Chorwacka Służba Meteorologiczno-Hydrologiczna (DHMZ) zamówiła sześć, nowych, podwójnie spolaryzowanych radarów dopplerowskich (WRM200 z podwójną polaryzacją w paśmie C firmy Vaisal OYJ). Mają one na celu pokrycie pomiarami radarowymi całego terytorium Chorwacji.

Pierwszy taki radar został zainstalowany pod koniec 2021 na wzgórzu Gradište. Jego wskazania możemy śledzić na bieżąco korzystając m.in. z animacji. Pomiary wykonywane są co 5 min. W Polsce podobne wyniki znajdziemy w serwisie pogodowym IMGW na stronie czypada.pl.

Kolejny radar zainstalowano pod koniec marca 2022 na wzgórzu Bilogora w północno-wschodniej Chorwacji, a miesiąc później radar na szczycie Debeljak koło Sukošan. Właśnie zakończył on prace testowe i został oficjalnie włączony do sieci radarowej DHMZ. Obraz radarowy pokrywa sporą część Dalmacji od Kvarneru do Omisu, a ze względu na bliskość Adriatyku jego wskazania szczególnie ucieszą żeglarzy.

W kolejnych miesiącach pojawią nowe radary: na wzgórzu Goli koło Labina na Istrii oraz w Uljenje na Peljesacu w pobliżu Ston, który pozwoli na maksymalne pokrycie południowego Adriatyku, ale także lepsze pomiary w pozostałej części Dalmacji. Ostatni, szósty radar zostanie uruchomiony na szczycie Puntijarki w pobliżu Zagrzebia.

Ale to nie wszystko. Dodatkowym wsparciem radarów meteorologicznych będzie pięć boi meteorologicznych, które tego lata zostaną ustawione na pełnym morzu. Pozwoli to na uzyskanie bardzo dokładnych pomiarów i jeszcze lepsze przewidywanie prognoz krótkoterminowych.

Jesteśmy przekonani, że pokrycie wybrzeża Chorwacji siatką nowoczesnych radarów meteorologicznych znacznie poprawi bezpieczeństwo na morzu. Planowanie trasy rejsu w oparciu o aktualne wskazania radarów daje możliwość szybkiego reagowania w sytuacji zbliżającego się zagrożenia. Teraz pozostaje już tylko korzystać. Najlepiej z radaru Debeljak koło Zadaru, który ma najlepsze pokrycie Adriatyku.

Źródło: DHMZ