Dodekanez wstęp

15 09 2023

Po zatokach Sarońskiej i Argolidzkiej, Cykladach, Morzu Jońskim i Sporadach Północnych przyszedł czas, by zaprosić Was na ostatni z popularnych akwenów w Grecji – na Dodekanez.

Rys historyczny

Nazwa archipelagu Dodekanez pochodzi od dwóch greckich słów „dodeka” i „nisia” oznaczających dwanaście wysp, choć tak naprawdę jest ich dużo, dużo więcej – około 1000. Jednak na miano wyspy czy wysepek zasługuje zaledwie 163, z których tylko 26 jest zamieszkałych. Skąd wzięła się liczba dwanaście w nazwie archipelagu? Początkowo, w czasach bizantyjskich nazwą Dodekanez określano 12 wysp cykladzkich położonych wokół Delos. Zmiana nastąpiła dopiero podczas okupacji tureckiej. Turcy podbili ten region przejmując całkowitą kontrolę wojskową i administracyjną nad wyspami Kos i Rodos. Jednak dwanaście wysp z tego archipelagu, dzięki zdecydowanemu oporowi mieszkańców, zachowało swoją autonomię i przywileje. Od tego czasu właśnie te wyspy zaczęto nazywać Dodekanez.

Wyspy te najpóźniej zostały włączone do Grecji, bo dopiero w 1947 roku. W międzyczasie Dodekanez okupowany był przez Włochów, którzy po dojściu Mussoliniego do władzy oficjalnie nazywali go „włoskimi wyspami Morza Egejskiego”. Ale tak naprawdę nazwy tej używali tylko Włosi, bo wśród Greków nigdy się ona nie przyjęła.

Dodekanez wraz z Cykladami jest ponoć pozostałością naturalnego mostu, jaki 4 miliony lat temu łączył Azję z Europą. Wyspy Dodekanezu były zamieszkałe od czasów prehistorycznych. Rozwój intelektualny i ekonomiczny zapoczątkowali Dorowie, którzy osiedlili się tu ok. 1100 roku p.n.e. Stworzyli oni wtedy Hexapolis – związek sześciu miast: Lindus, Cameirus i Ialyssus na Rodos, miasto Kos na wyspie Kos oraz miasta Cnidus i Halikarnas, które leżą obecnie w Turcji. Najazd Persów zakończył panowanie Dorów, a po nich archipelag okupowali Rzymianie, Krzyżowcy, Turcy i Włosi. Ponieważ wyspy miały – i zresztą do dziś mają – ważne strategiczne znaczenie, już od starożytności wokół nich toczyło się wiele wojen i bitew.

Większość wysp archipelagu leży bardzo blisko tureckiego wybrzeża i jest to nadal poważny punkt zapalny pomiędzy Turcją a Grecją. Prawie codziennie w prasie greckiej pojawiają się informacje o drobnych „zatargach” na granicy wód terytorialnych obu państw. Według wielu Turków w bieżącym roku traci ważność traktat zawarty w lipcu 1923 r. w Lozannie i wyspy powinny wrócić do Turcji. Oczywiście to tylko walka na słowa, ale wystarczy, że którejś ze stron puszczą kiedyś nerwy i wybuchnie prawdziwy konflikt.

Wyspy Dodekanezu są bardzo różnorodne, każdy znajdzie tu coś dla siebie. Dla miłośników rozrywek najlepsza będzie wyspa Kos lub Rodos – dwie potęgi turystyczne z dużą ilością hoteli i całym zapleczem gastronomiczno-rozrywkowym. Miłośnicy tradycyjnej Grecji powinni popłynąć na Karpathos i Kassos. Do Dodekanezu należy też Patmos, gdzie ponoć św. Jan doznał objawienia, co zaznaczył w swojej „Apokalipsie”.

Nissiros to wulkaniczna wyspa z wciąż dymiącymi kraterami, raj dla miłośników przyrody. Wyspy Leipsi, Agathonisi czy Arkoi to małe wysepki z bardzo urozmaiconą linią brzegową, kryjącą wiele pięknych zatok z krystalicznie czystą wodą. Kilka mil od Rodos leży Simi, nazywana „klejnotem Morza Egejskiego”, na którą w sezonie przypływają codziennie tysiące turystów, by zobaczyć przepiękny port. I jeszcze Astipalaia, wyspa leżąca na pograniczu Cyklad i Dodekanezu, której przynależność do jednego czy drugiego archipelagu jeszcze dziś bywa tematem sporów wśród Greków.

Dodekanez jest od wielu lat docenianym regionem wśród żeglarzy, choć wciąż mało popularnym wśród polskich żeglarzy. Do niedawna problemem było dotarcie na te wyspy, jednak obecnie nieraz łatwiej i taniej dotrzeć tam niż do Aten.

Jak dostać się na Rodos i Kos

W 2023 roku bezpośrednie loty z Warszawy i z Wrocławia na Rodos mają linie lotnicze Wizzair. Ryanair lata na Rodos z Warszawy i z Krakowa, a linia Enter Air oferuje loty z Warszawy na Rodos i z Katowic na Kos. Same bilety lotnicze na Kos i Rodos można również kupić w niektórych polskich biurach podróży, które sprzedają miejsca w swoich wyczarterowanych samolotach.

W greckiej linii lotniczej Aegean Airlines można znaleźć połączenia z przesiadką w Atenach. Dla mieszkańców południa Polski dobrym rozwiązaniem może być lot z Pragi, bo korzystne cenowo połączenia oferuje czeska linia Smartwings. Natomiast mieszkańcy Polski zachodniej mogą skorzystać z bogatej oferty połączeń z Berlina.

Innym rozwiązaniem może być lot do Aten, a dalej promem na którąś z wysp.

Bazy czarterowe na Dodekanezie

Na Dodekanezie są dwie duże bazy czarterowe: na Kos i na Rodos. Ma tam swoje siedziby większość dużych firm czarterowych. Firmy te przed i po sezonie muszą „przetransportować” swoje jachty z Aten na Dodekanez i z powrotem, co może być doskonałą okazją do zrobienia rejsu typu one-way. Warto szukać takich ofert, bo często są one bardzo korzystne cenowo.

Wiosną znaleźć można propozycje czarterów z Aten na Dodekanez, jesienią odwrotnie – z Dodekanezu do Aten. Przymierzając się do tego typu rejsu, pamiętajcie, że dość długą trasę trzeba pokonać w określonym czasie, bez względu na warunki pogodowe. Jest to propozycja raczej dla żeglarzy, którzy nie boją się długich i nocnych przelotów, a nie dla zainteresowanych zwiedzaniem i długimi postojami w portach oraz zatokach.

Niewątpliwym plusem takiego rejsu jest często korzystna cena, no i dużo przepłyniętych godzin, które wielu z Was mogą przydać się do stażu morskiego.

Gdzie warto popłynąć?

Dla „zwykłych” żeglarzy, którzy lubią pożeglować, posiedzieć w tawernach, pozwiedzać, Dodekanez jest doskonałym akwenem. Wyspy oddalone są od siebie często tylko o kilkanaście mil, więc miłośnicy spokojnej i „portowej” żeglugi mogą planować krótkie przeloty, a dzień spędzać na leniwej żegludze, kąpielach w licznych zatoczkach, natomiast wieczory w portach.

Żeglarze, którzy chcą głównie żeglować również nie będą zawiedzeni, bo niektóre z wysp, np. Karpathos, Kassos czy Astipalaia, są bardziej oddalone od miejsca startu.

Na Dodekanezie sporo jest wciąż miejsc typowo greckich, gdzie widok jachtu w porcie nadal jest rzadkością, nawet w sezonie. Polecamy Karpathos i Kassos.

Jedną z ciekawostek tego archipelagu jest wyspa Levitha. Na tej maleńkiej wyspie mieszka jedna rodzina, która prowadzi tawernę tylko dla żeglarzy. Dlaczego tylko dla nich? Bo nikt więcej tam nie dociera. Wyspa jest tak popularna wśród żeglarzy, że gospodarze, by zwiększyć ilość miejsc dla jachtów w zatoce, postawili tam kilkanaście bojek.

W pobliżu Levithy leży wysepka Kinaros, o której stało się głośno za sprawą tzw. Pani z Kinaros, ale o tym napiszemy przy okazji opisu wyspy.

Dla miłośników prawdziwego żeglowania polecamy też rejs na Kastelorizzo (Megisti). Wyspa oddalona jest o ponad 70 mil od Rodos, natomiast od wybrzeża tureckiego dzieli ją nieco ponad 1 mila.

Jak widzicie jest to bardzo ciekawy akwen, a żeglując po nim, nawet w pełnym sezonie, nie będziecie musieli „pędzić” do portu w południe, by znaleźć w nim miejsce, jak to bywa ostatnio na zatoce Sarońskiej czy na Cykladach.

Propozycje tras rejsów

Mariny na Dodekanezie

Na Dodekanezie jest kilka marin:

1. Marina Rhodes na wyspie Rodos. https://www.rhodesmarinas.com/. Afstralias, 85132 Rhodes – Greece, tel.: +30 22414 40970, e-mail.: info@rhodesmarinas.com, VHF 71;
2. Marina Rodos – Mandraki na wyspie Rodos. https://www.rodosmarina.com/.  Platia Neoriou 1, 85100 Rhodes – Greece, tel.: +30 2241 037927, e-mail.: info@rodosmarina.com, VHF 09;
3. Marina Kos na wyspie Kos. https://kosmarina.gr/. G. Papandreou str., 85300 Kos – Greece, tel.: +30 22420 44150, e-mail.: info@kosmarina.gr, VHF 77;
4. Marina Kos – Mandraki na wyspie Kos. https://kosmarina.gr/mandraki-port. Marina należy do mariny Kos, więc rezerwacji dokonujemy poprzez marinę Kos. Na miejscu w porcie Mandraki w godzinach 7.30 – 22.00 w kiosku informacyjnym urzęduje pracownik mariny. VHF 74
5. Marina Leros na wyspie Leros. https://lerosmarina.gr/.  Box. 30, 85400 Lakki – Greece, tel.: +30 2247024733, e-mail.: info@lerosmarina.gr, VHF 10;
6. Marina Lakki na wyspie Leros. https://lakki-marina.business.site/#details, Akti Ploutarchou Plessa, 85400 Lakki – Greece, tel.: +30 690 940 0488, e-mail.: lakkimarina@moor-dock.com;
7. Marina Symi na wyspie Simi. https://www.marina-symi.gr/. North Pier, Pedi bay, Symi island, 856 00 Pedi –  Greece tel.: +30 2109858670, e-mail.: info@marina-symi.gr.

Sezon żeglarski na Dodekanezie

Sezon żeglarski na Dodekanezie trwa od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Najlepszy czas do żeglowania to okres od maja do października. Oczywiście wielu żeglarzy spędza tu cały rok, gdyż statystycznie jest tu o kilka stopni cieplej niż np. w rejonie Aten.

Najcieplejszą wyspą Dodekanezu jest Leros ze średnią roczną temperaturą 22°C.  Dla przykładu, wyspa Rodos, która chlubi się największą ilością słonecznych dni w roku i leży bardziej na południu niż Leros, ma średnią temperaturę „tylko” 19°C. Według nas nawet październik jest dostatecznie ciepły, by zdecydować się na czarter w tym czasie. Bywają co prawda 2-3 dni chwilowego ochłodzenia (do 16-18 °C), ale po nich zaraz wracają letnie temperatury.

Woda w morzu w tym regionie też jest bardzo ciepła. Druga połowa września i październik to okres, kiedy z dnia na dzień ubywa turystów, zatoki i plaże pustoszeją, więc bardzo często ma się je do własnej dyspozycji.

Meltemi

W okresie letnim na Dodekanezie dominującym wiatrem jest meltemi, wiejący z kierunku północno-zachodniego i północnego. Meltemi zaczyna wiać w czerwcu. W lipcu, sierpniu i wrześniu wzmacnia siłę, a w październiku znów zaczyna słabnąć. W lecie wieje najczęściej z siłą 4-6 B, chwilami nawet 7 B. Podczas gdy na Cykladach meltemi najczęściej wieje w ciągu dnia i wieczorem słabnie, na Dodekanezie meltemi potrafi wzmagać się po południu i wieczorem, i wiać nawet przez całą noc. Jeśli planujecie pokonać wygodnie i „niehardcorowo” jakiś większy odcinek trasy, najlepiej wyruszyć wcześnie rano. Oczywiście, podobnie jak na Cykladach, może się zdarzyć, że meltemi będzie wiało non stop przez kilka dni i to z dużą siłą, nawet powyżej 8 B.

Wiosną i jesienią często występują wiatry południowo-wschodnie o sile 2-4 B. Zimą wieje często z południowego wschodu, chociaż zdarzają się też wiatry północne lub południowo-zachodnie.

Wiatry spadowe

Podobnie jak na Cykladach, na Dodekanezie występują silne wiatry spadowe po zawietrznej stronie wysp, szczególnie tych wyższych. Zjawisko to jest najczęściej odczuwalne przy wyspach: Astipalaia, Karpathos, Kassos, Patmos, Kalymnos, Nissiros czy Tilos. Po stronie zawietrznej wysp Astipalaia, Karpathos czy Kassos siła wiatrów spadowych bywa czasem naprawdę duża. Jeśli wspominamy już wyspy Astipalaia, Karpathos i Kassos, to musicie bardzo dokładnie śledzić prognozy pogody, planując żeglowanie w rejonie tych wysp. Wody pomiędzy tymi wyspami bywają bardzo wzburzone, a fale osiągające kilka metrów wysokości nie są tam rzadkością. Kilkakrotnie zdarzało się nam, że zostaliśmy „uwięzieni” na kilka dni na Karpathos czy na Kassos. Na szczęście, w naszym przypadku, nie musieliśmy oddawać łodzi w określonym czasie.

Sąsiedztwo Turcji

Bardzo ważna informacja dla żeglujących po Dodekanezie. Archipelag graniczy z Turcją i wielokrotnie będziecie bardzo blisko jej terytorium. Tureckie nadajniki GSM mają bardzo silny sygnał i duży zasięg. Minuta rozmowy, bez względu na to, czy my dzwonimy, czy do nas dzwonią może kosztować kilka złotych. Tyle samo kosztuje też przesył danych za 100 kB (wysłanie zdjęcia MMS może kosztować kilkaset złotych). Oczzywiście są to wartości szacunkowe. By nie narazić się na bardzo wysokie rachunki telefoniczne, wyłączcie automatyczne wyszukiwanie operatora i ustawcie ręcznie jednego z greckich operatorów.

Kolejna kwestia wynikająca z bliskości Turcji, to wody
terytorialne. Ponieważ greckie wyspy są bardzo blisko tureckiego wybrzeża, może
zdarzyć się, że będziecie żeglować nawet jedną milę od brzegu Turcji. Pokonując
wąskie cieśniny, starajcie się trzymać jak najbliżej wybrzeża greckiego.
Jeszcze niedawno nie było żadnego problemu z „krótkim wypadem” do którejś z
zatok tureckich. Było to teoretycznie nielegalne, ale nikt nie zwracał na to
uwagi. Jednak od czasu problemów z imigrantami lepiej nie przekraczać granic
wód terytorialnych. Oczywiście można legalnie popłynąć do Turcji, jednak wiąże
się to z dużymi kosztami (odprawa w obie strony, koszt agenta itp.).

W następnych artykułach postaramy się przybliżyć wam następujące z wysp Dodekanezu: Agathonisi, Alimia, Arkoi, Astipalaia, Chalki, Kalymnos, Karpathos, Kassos, Kastelorizo, Kinaros, Kos, Leipsi, Leros, Levitha, Nissiros, Patmos, Pserimos, Rodos, Simi i Tilos.

Autorzy: Elżbieta i Piotr Kasperaszek

Od 30 lat przemierzają Grecję jachtem i nie tylko. Autorzy 7 przewodników żeglarskich o Grecji, w tym jeden „242 miejsca w Grecji, które można zobaczyć, żeglując” adresowany nie tylko dla żeglarzy oraz książki kucharskiej o kuchni greckiej. Przez wiele lat publikowali artykuły w Żaglach i Jachtingu. Pierwszy przewodnik – „Grecja, najlepsze trasy dla żeglarzy” uzyskał dwie prestiżowe nagrody: Nagrodę im. Leonida Teligi za rok 2015 oraz Nagrodę Magellana, za najlepszy przewodnik za rok 2015. Przewodnik „242 miejsca w Grecji, które można odwiedzić, żeglując” został wyróżniony przez Magazyn Literacki KSIĄŻKI, w kategorii – najlepsze publikacje turystyczne 2022 roku.